TÜRKİYE’DE GASTRONOMİ TURİZMİNİN 2024-2025 ANALİZİ

Osman ÇİFÇİ– Gastronomi ve Mutfak Sanatları
Danışmanı & Eğitmen

Son yıllarda küresel turizm eğilimleri, deneyim odaklı seyahat modellerine yönelirken, gastronomi turizmi bu dönüşümün en güçlü dinamiklerinden biri haline geldi. Türkiye, geleneksel mutfak mirasını modern gastronomi trendleriyle birleştirerek, bu alanda güçlü bir büyüme sergiliyor. 2024 yılında 18 milyar dolar olan gastronomi turizmi gelirleri, 2025 yılı için 25 milyar dolara ulaşma hedefiyle ilerliyor.

Bu yazıda, Türkiye’nin gastronomi turizmini sektörel bazda ele alarak, büyümenin temel bileşenlerini, bölgesel dağılımı ve ekonomik etkilerini analiz ediyoruz.

1. 2024 Yılında Gastronomi Turizmi: Sayılarla Genel Görünüm

📌 Turizm Geliri:

•61,1 milyar dolar (2023’e göre +%15)

•Gastronomi turizmi bu gelirin %29’unu oluşturdu.

📌 Turist Profili:

•Toplam 62,3 milyon turist Türkiye’yi ziyaret etti.

•Bu turistlerin %35’i seyahatlerinde gastronomiyi belirleyici unsur olarak gördü.

•Ortalama kişi başı harcama:

•Genel turist: 980 dolar

•Gastronomi odaklı turist: 1.300 dolar (+%32 fark)

📌 Bölgesel Dağılım:

•İstanbul: 1,2 milyar dolar gastronomi geliri

•Ege Bölgesi: 900 milyon dolar

•Kapadokya: 350 milyon dolar

•Güneydoğu Anadolu (Gaziantep, Şanlıurfa): 420 milyon dolar

2. Michelin Rehberi ve Lüks Restoran Segmenti: Türkiye’nin Yeni Marka Gücü

📌 Michelin Yıldızlı Restoranlar:

•132 restoran rehberde yer aldı.

•2025’te 20 yeni restoranın eklenmesi bekleniyor.

•İstanbul’daki Michelin yıldızlı restoranların doluluk oranı: %90

•Ortalama hesap: 175-250 Euro

📌 Lüks Restoran Pazarı:

•2024’te Türkiye’deki fine dining segmenti toplamda 550 milyon dolar ciro elde etti.

•Bu segmentte yıllık %20 büyüme beklentisi var.

📌 Pazarın Genel Dağılımı:

•İstanbul: %55

•İzmir & Bodrum: %25

•Antalya: %15

•Diğer: %5

Lüks restoranlar, özellikle Körfez ülkelerinden gelen turistlerin harcamalarını artıran ana unsurlardan biri haline gelirken, Asya pazarında da Türk mutfağına olan ilgi hızla artıyor.

3. Gastronomi Festivalleri: Bölgesel Kalkınmaya Katkısı

Gastronomi festivalleri, gastronomi turizmini destekleyen en önemli itici güçlerden biri olarak öne çıkıyor. 2024 yılında Türkiye’de 360’tan fazla gastronomi festivali düzenlendi ve bunlar 750 milyon dolarlık bir ekonomik etki yarattı.

📌 Öne Çıkan Festivaller ve Katkıları:

•GastroAntep Festivali: 280 bin ziyaretçi, 80 milyon dolar gelir

•Antalya Akra Gastronomi Festivali: 150 bin ziyaretçi, 40 milyon dolar gelir

•İzmir Zeytinyağı Festivali: 90 bin ziyaretçi, 25 milyon dolar gelir

•Bozcaada Bağ Bozumu Festivali: 50 bin ziyaretçi, 15 milyon dolar gelir

📌 Bölgesel Gelişim:

•Gaziantep, Şanlıurfa ve Hatay, UNESCO tarafından desteklenen gastronomi şehirleri olarak uluslararası alanda daha fazla tanınmaya başladı.

•Ege bölgesindeki organik ve sürdürülebilir tarım tabanlı gastronomi turizmi, özellikle Avrupalı turistlerin ilgisini çekiyor.

2025 yılında festival sayısının 400’e ulaşması ve toplam etkinlik gelirlerinin 1 milyar doları aşması öngörülüyor.

4. Gastronomi Eğitimi: Nitelikli İşgücü ve Sektöre Etkisi

📌 Gastronomi ve Mutfak Sanatları Bölümlerindeki Büyüme:

•2015 yılında 28 olan üniversite sayısı, 2024 itibarıyla 113’e çıktı.

•65 bin öğrenci bu bölümlerde eğitim alıyor.

•2024’te 600’den fazla mezun şef, yurt dışında istihdam edildi.

📌 Sektördeki Etkisi:

•Nitelikli şef eksikliği sorunu kısmen çözülse de, sektör halen 5.000’den fazla şef açığı ile karşı karşıya.

•Gastronomi eğitimi almış şeflerin restoranlarda çalıştığı mekanların geliri, ortalamada %18 daha yüksek.

2025 ve sonrasında gastronomi eğitiminin, özellikle turizm bölgelerinde daha fazla önem kazanması bekleniyor.

5. 2025 Gastronomi Turizmi Projeksiyonu: Nereye Gidiyoruz?

📌 Beklenen Turizm ve Gastronomi Rakamları:

•65 milyon turist hedefi

•64 milyar dolar toplam turizm geliri

•25 milyar dolar gastronomi turizmi geliri

•400’den fazla gastronomi festivali

•150’den fazla Michelin rehberinde yer alan restoran

📌 Sektörel Büyüme Tahminleri:

•Fine dining segmentinde %20 büyüme

•Festival ekonomisinde 1 milyar dolarlık büyüklüğe ulaşma

•Gastronomi eğitimi alan iş gücünde %15 artış

Sonuç: Türkiye, Küresel Gastronomi Destinasyonları Arasında Güçleniyor

Türkiye, geleneksel mutfağını uluslararası gastronomi trendleriyle birleştirerek büyük bir ekonomik büyüme yakalıyor. Gastronomi turizmi, sadece bir yan gelir kalemi olmaktan çıkıp, turizmin ana gelir bileşenlerinden biri haline geliyor.

2025 ve sonrasında sektör oyuncularının dikkat etmesi gereken temel noktalar:

1.Michelin yıldızlı restoranların artırılması ve fine dining pazarına yatırım

2.Bölgesel gastronomi festivallerinin desteklenmesi ve pazarlanması

3.Eğitimli şeflerin yetiştirilmesi ve sektörde istihdam edilmesi

4.Gastronomi turizminin, tarım ve sürdürülebilirlik politikalarıyla entegre edilmesi

Gastronomi turizmi, sadece restoranlar için değil, oteller, üreticiler, tarım sektörü ve genel turizm ekonomisi için büyük bir fırsat sunuyor. Türkiye, 2025’te bu alanda daha da güçlü bir konuma ulaşabilir mi?

Veriler ve gelişmeler, bunun mümkün olduğunu gösteriyor. Sektör oyuncularının bu ivmeyi sürdürülebilir şekilde değerlendirmesi, Türkiye’yi dünyanın en önemli gastronomi destinasyonlarından biri haline getirebilir.

Osman ÇİFÇİ