Turizm İşletmelerinde Dijital Çağın Yeni Liderlik Yaklaşımı: Dijital Liderlik

Bilgi çağı, enformasyon çağı, internet toplumu çağı gibi farklı isimler ile adlandırılan dijital çağ; toplumsal yaşamda teknolojinin yaygınlaşmasına ve bu teknolojinin bireylerin hem iş hem de özel yaşamında köklü değişikliklere yol açmasına neden olmuştur. Endüstri 4.0 ile hayatımıza giren son dönemde gerek akademi gerek günlük yaşamda sıkça yer alan üç boyutlu yazıcılar, sanal gerçeklik, nesnelerin interneti, arttırılmış gerçeklik, bulut bilişim ve yapay zekâ gibi teknolojiler dijital çağa geçişin simgesi haline gelmiştir. Bu dijital çağda turizm işletmelerinin varlıklarını sürdürebilmeleri ve rekabet avantajı elde etmeleri, dijital dönüşüm süreçlerini başarılı şekilde tamamlamalarına ve hızla değişen piyasa koşullarına karşı esnek yapılar oluşturmalarına bağlıdır. Bu noktada turizm işletmelerinde dijital dönüşümü başarı ile gerçekleştirecek, çalışanlara ve paydaşlara ilham sağlayacak, yenilikçi ve yaratıcı fikirler ile rakiplerinin önünde ürün ve hizmetlerini konumlandırılmasına yön verecek liderlere ihtiyaç ihtiyaç duyulmaktadır. Liderlerin tüm bu süreçleri klasik liderlik yaklaşımları ile başarıya ulaştırmaları mümkün değildir. Bu nedenle son dönemlerde işletmelerde klasik liderlik yerini dijital liderlik anlayışına bırakmıştır. Dijital liderleri, işletmelerin başarıyı yakalaması için yeni nesil bilgi ve iletişim teknolojilerini yönlendiren ve kullanan kişiler olarak tanımlayabiliriz.

Dijital çağın liderlerinin, çalışanlar başta olmak üzere diğer tüm paydaşları, yalnızca bilgi ve karizması ile etkilemesi mümkün görünmemektedir. Dijital liderler, teknolojiyi iyi bilen ve kullanan, çok yönlü, özgüvenli, yaratıcı, girişimci, empati yeteneği gelişmiş, sürekli öğrenen, dijital çağın getirdiği yeniliklere hâkim ve özgün içerikler üretebilen, risk alan, uzun dönemli vizyon ortaya koyan, ilham veren, dijital okuryazar olan, sosyal medyayı çok aktif biçimde kullanan ve sosyal zekaya sahip olan kişilerden oluşmaktadır. Ayrıca dijital liderlerin turizm işletmelerinde dijital dönüşüme öncülük etmeleri ve dijital dönüşümü başarılı şekilde iş süreçlerine entegre etmeleri beklenmektedir. Bu kapsamda turizm işletmelerinde dijital liderler pazarlama çalışmalarını tamamen çevrim içi platformlara taşımalı, sanal gerçeklik ve arttırılmış gerçeklik uygulamaları kullanılarak hizmetlerin somutlaştırılması ve misafirlerin farklı deneyimler kazanması sağlanmalı, ürün ve hizmetleri farklılaştırmak amacı ile robot teknolojilerinden faydalanılmalı, 3d yazıcılar, Qr menüler, dijital menüler ve yapay zekâ teknolojilerinin kullanımı yaygınlaştırılmalıdır.

Dijital liderler, dijital dönüşüm sürecini işletmelere başarılı şekilde entegre etmenin yanında dijital çağın ötesinde ortaya çıkabilecek yeni teknolojiler ve bu teknolojileri uygulayacakları yeni iş modelleri konusunda yaratıcı ve ileri görüşlü olmalıdırlar. Bu sayede ileri teknoloji ile bütünleşen iş akış ve süreçleri sonucunda turizm işletmelerinin maliyetlerinin düşmesi, servis hızlılığı ve hizmet kalitesi artışı sağlanabilir. Diğer taraftan teknoloji ile birlikte ürün ve hizmetleri farklılaşan turizm işletmelerinde, müşteri memnuniyeti artabilir. Öte yandan içinde bulunduğunuz pandemi sürecinde çoğu turizm işletmesinin çalışanları işlerini ev ortamında yürütmeye mecbur kalmış ve evlerimiz ofis ortamına dönüşmüştür. Bu pandemi sürecinde ofis ortamından uzaklaşan çalışanların motive edilmesinde de dijital liderlere önem görevler düşmektedir. Bu süreçte dijital liderlerin, çalışanların motivasyonlarını arttırmalarında en önemli silahları çevrim içi iletişim ağlarıdır. Çevrim içi iletişim ağları aracılığı ile çalışanlar ile iletişim kurularak moral ve motivasyonlarının arttırılması sağlanabilir. Dijital liderler, Facebook, Instagram, Twitter gibi yaygın kullanılan sosyal medya araçlarını da etkili bir şekilde kullanarak çalışanlar dışında turizm işletmelerinin dış paydaşları arasında etkili ilişkilerin sürdürülmesine de aracılık etmelidirler.

Ayrıca dijital liderlerin turizm işletmelerinde oluşturacakları kurum içi kültürde dijital çağın yeni gerekliliklerine göre tekrar gözden geçirilmelidir. Çünkü işletmelerin gerçekleştirdiği dijital dönüşüm sürecinin kalıcı şekilde başarılı olması için kurum kültürünün de yenilikçi uygulamaları teşvik edici ve çalışanların değişimlere daha çabuk uyum sağlamasını kolaylaştırıcı ilkelere sahip olması gerekmektedir. Bu noktada dijital liderler turizm işletmelerinde müşteri ihtiyaçlarının analizine önem veren, yenilikçi, girişimci ve hiyerarşinin en az düzeyde olduğu kurum kültürleri oluşturmaya gayret etmelidirler. Ayrıca dijital liderlerin etkili bir hiper farkındalığa sahip olması turizm işletmelerini bulunduğu konumdan daha üst noktalara taşımasına katkı sağlar. Çünkü hiper farkındalığı yüksek olan dijital liderler yeni teknolojilerin keşfedilmesi ve sosyal medya, arama motorları ve çeşitli stratejik planların analizleri aracılığı ile gelecekte iş dünyasında meydana gelecek yeni süreç ve teknolojileri öngörebilirler.

Turizm işletmelerinde çalışanların dijital liderlik özelliklerinin arttırılmasında eğitim kurumları ve işletmelerin insan kaynakları departmanlarına büyük görevler düşmektedir. Ne yazık ki turizm eğitimi veren birçok üniversitenin ders müfredatlarında hala bilgi ve iletişim teknolojileri, Turizm 4.0, dijital pazarlama gibi güncel konular yer almamaktadır. Turizm eğitimi alan gençlerimizin yeni nesil bilgi ve iletişim teknolojileri konusunda yeterliliklerinin arttırılması ve gelecekte turizm işletmelerinde dijital liderlik davranışları sergilemesi için turizm fakültelerinde ön lisans, lisans ve lisansüstü eğitim müfredatlarında bilgi ve iletişim teknolojileri derslerinin daha yaygınlaştırılması sağlanmalıdır. Öte yandan turizm işletmelerinde mevcut çalışanların da dijital liderlik becerilerinin arttırılması için otel içi eğitimler verilerek turizm çalışanlarının bilgi ve iletişim teknolojilerine farkındalığı arttırılmalıdır.